En is 8,5 miljard dan nog niet genoeg voor het onderwijs?
Afgelopen week werd bekend dat het kabinet in de komende 2,5
jaar maar liefst 8,5 miljard beschikbaar stelt voor het wegwerken
van de achterstanden ontstaan door Corona. Dit is op zichzelf goed
nieuws want zowel op leergebied als op het sociaal-emotionele vlak
is de nood bij veel leerlingen en studenten hoog, als gevolg van de
pandemie en de daarbij behorende maatregelen. Maar helaas lost dit
enorme bedrag de structurele problemen van het onderwijs niet
op!
Vanaf de invoering van de HOS in 1985 (Herziening van de onderwijssalarisstructuur, een botte bezuinigingsmaatregel), is de status van het beroep leraar behoorlijk gedaald. Onderwijspersoneel wordt vaak gezien als een kostenpost. We hebben als samenleving gekozen voor een uiterst kostenefficiënt systeem met, vergeleken met veel andere westerse landen, veel lesuren voor de leraar en voor de leerlingen (in vaak te grote klassen).
Dit maakt dat een leraar weinig tijd heeft om zijn lessen voor te bereiden en vaak noodgedwongen zwaar leunt op de methode. Dat raakt zowel de kwaliteit van de lessen als de professionele autonomie van de leraar. Daarnaast zijn de problemen die niets met school te maken hebben van leerlingen soms zo groot, dat deze de competenties van de leraren te boven gaan. Al met al zien we dat de prestaties in het funderend onderwijs helaas al jaren dalende zijn.
Het is dus geen wonder dat het gaandeweg voor het onderwijs steeds moeilijker wordt om in de markt van hoogopgeleiden voldoende personeel aan te trekken. Het gevolg is een gigantisch lerarentekort in met name het funderend onderwijs dat in de komende jaren alleen nog maar zal groeien. In het primair onderwijs lopen de tekorten aan groepsleerkrachten mogelijk op tot zo'n 5000 fte (!) in 2025. In het voortgezet onderwijs is er dan naar verwachting een tekort van zo'n 1700 fte leraren in met name de tekortvakken.
De 8,5 miljard die vanaf nu beschikbaar komt is dus zoals gezegd goed nieuws voor de leerlingen en studenten van nu, al zal het door de tekorten nog niet makkelijk zijn om extra mensen te vinden die hen kwalitatief kunnen ondersteunen in de komende tijd. Maar het gaat hier om incidentele middelen voor een periode van 2,5 jaar, daarna is het geld op.
Wat nodig is zijn structurele investeringen in aantrekkelijke salarissen, extra tijd voor de leraar, kleinere klassen, ruimte voor meer onderwijsondersteuners (om de leraar te ondersteunen) en voor het dichten van de onredelijke salariskloof tussen het primair en voortgezet onderwijs. Daarnaast zal nagedacht moeten worden over de omvang van de onderwijstijd voor leerlingen (is de huidige omvang wel voor alle leerlingen effectief?) en zal er een grotere invloed moeten zijn van de leraren op het onderwijsbeleid in de school.
Ja dat kost veel geld, maar een investering in het onderwijs is een investering in de toekomst van ons land. Alleen zo kunnen we negatieve trends keren. Als kennisland kunnen we niet zonder goed opgeleide burgers. Daarvoor zijn nu eenmaal goede leraren en goede onderwijsondersteuners nodig!
Jilles Veenstra
Voorzitter FvOv